Determinizm, her olayın veya durumun, önceki olaylar veya koşullar tarafından belirlendiği ve bu nedenle kaçınılmaz olduğu fikrini ifade eden bir öğreti veya görüştür. Determinizm, evrende olan her şeyin belirli nedenlere dayandığı ve bu nedenlerin etkisi altında gerçekleşen her şeyin önceden belirlenmiş olduğu anlamına gelir. Yani, belirli koşullar altında, belirli sonuçların meydana gelmesi kaçınılmazdır.
Determinizmin farklı türleri ve yaklaşımları vardır. Örneğin:
Kozmik Determinizm: Evrende meydana gelen tüm olayların, doğanın yasaları tarafından belirlendiğini savunur.
Biyolojik Determinizm: İnsanların davranışlarının ve özelliklerinin genetik yapıları tarafından belirlendiğini öne sürer.
Sosyal Determinizm: İnsan davranışlarının ve kişiliklerinin sosyal, kültürel ve çevresel faktörlerle şekillendiğini savunur.
Dinsel Determinizm: Kaderci bir yaklaşımla, her şeyin tanrısal bir güç ya da kader tarafından önceden belirlendiğini savunur.
Determinizmin karşıtı olarak kabul edilen görüş “indeterminizm“dir. Indeterminizm, olayların tamamen önceden belirlenmediğini, bazı olayların özgür irade ya da rastgelelik sonucu meydana geldiğini öne sürer. Determinizm ile özgür irade arasındaki ilişki, felsefe tarihinde uzun süredir tartışılan bir konudur.